Türkiye’ye İade Edilen Tarihi Eserler
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yürüttüğü titiz çalışmalar sonucunda, Türkiye’den kaçırılan önemli eserlerden biri olan Roma İmparatoru Septimius Severus’un heykel başı ile Burdur’un Düver köyünden alınan 48 pişmiş toprak mimari levha, Danimarka’nın Glyptotek Müzesi’nden anavatanına iade edilmiştir. Antalya Arkeoloji Müzesi’nde düzenlenen muhteşem teslim töreninde konuşan Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, bu eserlerin Burdur Boubon Antik Kenti kökenli olduğunu vurgulayarak, tarihi ve kültürel önemine dikkat çekmiştir.
Bakan Ersoy, Boubon Antik Kenti’nde yer alan Roma dönemi heykellerinin büyük bir tarihi miras taşıdığını belirtirken, 1960’lı yıllarda gerçekleştirilen kaçak kazılar nedeniyle bölgenin ciddi zarar gördüğünü ifade etti.
Dedektiflik Hikayesine Benzeyen Bir Süreç
Kaçakçılıkla Mücadele Dairesi ile Manhattan Bölge Savcılığı’nın iş birliği sayesinde, daha önce de birçok Boubon kökenli eserin Türkiye’ye geri kazandırıldığını hatırlatan Ersoy, bu sürecin adeta bir dedektiflik hikayesine benzer bir nitelik taşıdığını belirtti. “Lucius Verus, Septimius Severus, Genç İmparator ve Giyimli Kadın heykelleri, İmparator Caracalla’ya atfedilen iki büst ve dönemin önemli kişiliklerine ait 5 baş ile 1 bronz kadın büstü Türkiye’ye yeniden kazandırıldı.” dedi. Bu iadelerin, sunulan belgeler, görgü tanıklarının ifadeleri ve adli kriminolojik çalışmalar sayesinde mümkün olduğunu vurguladı.
Heykelin Başı ve Gövdesi Birleşecek
Prof. Dr. Jale İnan’ın, milattan sonra 3. yüzyıla tarihlenen bu heykel başını Boubon kökenli olarak tespit ettiğini belirten Bakan Ersoy, yeni kanıtlarla birlikte Danimarka’dan iade talebinde bulunulduğunu ifade etti. Glyptotek Müzesi, sunulan deliller ve bilimsel incelemeler neticesinde etik nedenlerle eserin iadesini kabul etti. Bakan Ersoy, heykelin başı ve gövdesinin titizlikle birleştirilmesi için konservasyon çalışmalarının derhal başlatıldığını açıkladı.
Pişmiş Toprak Levhalar Geri Döndü
Düver kökenli pişmiş toprak levhaların da 1960’lı yıllarda kaçak kazılarla yurt dışına çıkarıldığına dikkat çeken Ersoy, bu levhaların Antik Pisidia kültürünü anlamamıza önemli katkılar sağladığını vurguladı. “Dünyanın neresine kaçırılmış olursa olsun, bu topraklara ait hangi eser varsa izini sürecek ve geri getireceğiz.” ifadelerini kullanan Ersoy, Anadolu’dan yasal olmayan yollarla çıkarılan eserlerin tespit edilmesi durumunda hukuki yollarla iadesinin sağlanacağını belirtti.
2002-2025 Arasında 13 Bin 282 Eser İade Edildi
2025 yılında 14 önemli eserin iadesinin sağlandığını belirten Ersoy, 2024’te ise 1149 tarihi eserin bulunarak ülkeye geri getirildiğini ifade etti. 2018-2025 yılları arasında toplamda 8 bin 967 eserin iadesinin gerçekleştirildiğini aktardı. “Çingene Kızı Mozaikleri, Roma dönemi Zeugma kökenli stel, Kiliya tipi idol, Mustafa Dede tarafından istinsah edilen Kur’an-ı Kerim, Roma dönemi Lucius Verus Heykeli ve Kybele Adak Heykeli geri kazandırılan eserlerden sadece bazıları.” dedi.
Danimarka’nın Ankara Büyükelçisi Ole Toft, eserlerin ait olduğu topraklara geri getirilmesinden duyduğu memnuniyeti dile getirirken, levhaların Türkiye’ye ait olduğunun tespit edilmesi üzerine müzeden gelen girişimlerle iade sürecinin hızlandığını belirtti. Geçen yıl 350 bin Danimarkalı turistin Türkiye’yi ziyaret ettiğini ve bunların 200 bininin Antalya bölgesine geldiğini hatırlatan Toft, önümüzdeki dönemde daha fazla Danimarkalı turistin Türkiye’yi ziyaret edeceğini ifade etti.