Kaşımanın Zararı: Neden Kaşımamalıyız?
Muhtemelen vücudunuzda kaşınan bir yarayı, alerjik bir döküntüyü ya da bir böcek ısırığını asla kaşımamanız gerektiğini, yoksa durumun daha da kötüleşeceğini duymuşsunuzdur. Fareler üzerinde gerçekleştirilen yeni bir çalışma, bu tavsiyenin geçerliliğini ve arkasındaki bilimsel nedenleri ortaya koydu.
Bir böcek ısırığı gibi kaşınan bir bölgeyi kaşımak, başlangıçta geçici bir rahatlama hissi verebilir. Bu, ciltteki tahrişlere karşı evrimsel olarak gelişmiş bir davranışsal tepkidir. Ancak, bu eylemin zararlı olabileceği fikri başlangıçta garip gelebilir. Pittsburgh Üniversitesi’nden dermatoloji ve immünoloji profesörü ve çalışmanın kıdemli yazarı Daniel Kaplan, “Kaşıma genellikle hoş bir his verir; bu da bu davranışın evrimsel olarak bir tür fayda sağlaması gerektiğine işaret ediyor” diyerek, kaşımanın neden bu kadar çekici olduğuna dikkat çekti. “Çalışmamız, kaşınmanın aynı zamanda bakteriyel cilt enfeksiyonlarına karşı koruma sağladığına dair kanıtlar sunarak bu paradoksu aydınlatıyor” diye ekledi.
Alerjik Kontakt Dermatiti ve Kaşımanın Etkileri
Alerjik kontakt dermatit, cildimizin çeşitli alerjenlere karşı gösterdiği bir tür reaksiyondur. Kauçuk, kozmetik maddeler, yapıştırıcılar, zehirli sarmaşık, ayçiçeği, krizantem ve lale gibi bitkiler, nikel veya kobalt gibi bazı metaller ve hatta antibiyotikler gibi ilaçlar bu duruma neden olabilir. Bu durum genellikle kaşıntılı ve şişkin döküntülerle kendini gösterir. Sürekli olarak kaşınmak, daha fazla iltihaplanmaya yol açarak kaşıntıyı daha da artırır ve iyileşme süresini uzatır.
Kaplan ve meslektaşları, bu kısır döngünün nedenini anlamak amacıyla kaşıntıya sebep olan alerjenleri kullanarak egzama benzeri semptomlar oluşturdu. Normal fareler üzerinde yapılan deneyde, kaşınmayan farelerde kaşınmanın etkileri incelendi. Normal fareler kaşınma davranışını sergilediklerinde, kulaklarında nötrofil adı verilen bağışıklık hücreleriyle birlikte belirgin bir şişlik ve iltihap gözlemlendi. Diğer yandan, kaşınma hissi olmayan fareler, kulaklarını kaşıyamadıkları için daha az şişlik ve iltihap yaşadı. Bu sonuç, kaşımanın cildi daha fazla tahriş ettiğini ortaya koydu.
P Maddesi ve İltihap Mekanizması
Araştırmanın ilerleyen aşamalarında, kaşınmanın ağrı algılayan nöronların “P maddesi” adı verilen bir bileşiği serbest bırakmasına yol açtığı keşfedildi. P maddesi, nörotransmitter ve nöromodülatör olarak işlev gören bir nöropeptittir. P maddesinin serbest kalması, iltihaplanmanın ana koordinatörleri olan mast hücrelerini aktive eder ve bu durum, kaşıntı ve iltihabı yönlendirir. Kaplan, mast hücrelerinin “doğrudan alerjenler tarafından aktive edildiğini ve bu aktivasyonun küçük çaplı iltihaplanma ve kaşıntıya yol açtığını” belirtti. Buna ek olarak, P maddesinin salınımı, mast hücrelerinin ikinci bir şekilde daha fazla aktive olmasına ve kaşımanın ciltte daha fazla iltihaplanmaya neden olmasına sebep olmaktadır.
Bu çarpıcı bulgular, kaşıma eyleminin cildimiz üzerindeki etkilerini anlamamıza yardımcı olurken, aynı zamanda alerjik reaksiyonların yönetimi konusunda yeni yollar keşfetmemizi sağlıyor. Bu çalışma, Science dergisinde yayımlandı.
