Deniz ve Okyus Arasındaki Farklar
Dünya üzerinde deniz ve okyanus olarak adlandırılan birçok devasa su kütlesi bulunmaktadır. Ancak, neden bazıları “deniz”, bazılarının ise “okyanus” olarak tanımlandığını hiç düşündünüz mü? Deniz ve okyanus arasındaki farklar nelerdir? Bu soruların yanıtını ararken, ilk olarak bu terimlerin kesin tanımlarının genellikle katı olmadığını belirtmekte fayda var. Özellikle denizler söz konusu olduğunda, birçok genelleme ve istisna ile karşılaşmak mümkündür.
En geniş tanımlama ile başlayacak olursak, okyanuslar ve denizler, aslında Dünya Okyanusu olarak bilinen devasa bir su kütlesinin parçalarıdır. Ancak, kültürel, coğrafi veya bilimsel nedenlerden ötürü, bu büyük su kütlesi, farklı bölgelere ayrılarak adlandırılmıştır. Okyuslardan bahsettiğimizde, genellikle gezegenimizin yüzeyinin neredeyse dörtte üçünü kaplayan büyük, tuzlu su kütlelerinden bahsediyoruz. Tarihsel olarak, resmi olarak tanınan dört okyanus bulunmaktadır: Atlantik, Pasifik, Hint ve Kuzey Kutbu. Bu okyanusların sınırları, çoğunlukla çevreledikleri kıtalar tarafından belirlenmiştir.
Yıllar süren tartışmalar sonucunda, Güney Okyanusu, 2021 yılında National Geographic Society tarafından tanınarak beşinci okyanus olarak diğerlerine katılmıştır. Bu okyanusu farklı kılan en önemli özellik, kıtalar tarafından değil, görünmez bir halka ile tanımlanmış olmasıdır. Güney Okyanusu’nun sınırları, Antarktika’yı çevreleyen Antarktika Kutup Çevresi Akıntısı ile belirlenmektedir.
Denizler, genel olarak okyanusların bir parçası olarak kabul edilir. Ancak, denizleri tanımlayan temel unsurlar arasında, okyanuslardan çok daha küçük olmaları, kara ile okyanusun birleştiği alanlarda bulunmaları ve genellikle en azından kısmen karayla çevrelenmiş olmaları yer almaktadır. Bununla birlikte, daha önce bahsettiğimiz gibi, bu noktada bazı istisnalar da bulunmaktadır. Örneğin, Sargasso Denizi, kara tarafından çevrelenmenin mutlak bir koşul olmadığını gösteren önemli bir örnektir.
Sargasso Denizi, Atlantik Okyanusu’nun kuzeyinde yer alır ve kara sınırları yerine etrafındaki dört akıntı ile tanımlanır: Kuzey Atlantik Akıntısı, Kanarya Akıntısı, Kuzey Atlantik Ekvator Akıntısı ve Körfez Akıntısı. Bu durum, onu kara sınırı olmayan tek deniz yapmaktadır. Gördüğünüz gibi, denizler ve okyanuslar arasındaki farklar, hem coğrafi hem de tanımsal açıdan oldukça ilginçtir.