Yüksek İrtifalarda Sıcaklık Düşüşü
Yüksek irtifalara çıktıkça sıcaklıkların düştüğü, bilimsel olarak kanıtlanmış bir gerçektir. Ancak bazı insanlar, bu durumu mantıksız buluyor ve dağların zirvelerinin Güneş’e daha yakın olmasına rağmen neden bu kadar soğuk ve karlı olduğunu anlamakta zorlanıyor. Bu durumu daha iyi kavrayabilmek için bazı temel bilgileri gözden geçirmek faydalı olacaktır.
Öncelikle, Güneş’e daha yakın olmanın, özellikle Dünya üzerinde olduğumuz sürece, sıcaklıkları artıracağı düşüncesi yanlıştır. Dünya’da hissettiğimiz sıcaklık, Güneş’ten gelen doğrudan ısıdan değil, Güneş’ten yayılan ışınların (görünür ışık dahil olmak üzere elektromanyetik spektrumda yer alan dalga boyları) Dünya üzerindeki nesnelerle etkileşiminden kaynaklanır. Bu etkileşim, çevremizde hissedilen sıcaklığı oluşturur. Güneş Sistemimizdeki gezegenlerin farklı uzaklıkları, kesinlikle sıcaklık üzerinde bir etkiye sahip olsa da, Güneş’in Dünya’dan 151,88 milyon kilometre uzakta bulunması, Everest’in etkileyici 8.849 metrelik yüksekliğini oldukça önemsiz kılar.
Daha yüksek irtifaların daha soğuk olmasının en önemli nedeni, atmosferin yoğunluğuyla ilgilidir. Deniz seviyesinde, atmosferin kalınlığı, yükseklikle orantılı olarak azalır. Örneğin, Everest’teki hava basıncı, hava durumuna bağlı olarak değişkenlik gösterse de, deniz seviyesindeki basıncın yalnızca üçte biri kadardır. Hava ısındığında, genişler ve moleküller arasında daha fazla boşluk oluşur. Bu daha az yoğun ve sıcak hava, kaldırma kuvveti sayesinde yükselir. Ancak, bu durum dağların daha sıcak olduğu anlamına gelmez.
NASA’nın açıklamaları bu durumu net bir şekilde ortaya koymaktadır: NASA’nın belirttiğine göre, “Daha yüksek irtifalar, daha düşük irtifalardan daha soğuktur çünkü adiyabatik ısınma gerçekleşir. Bir hava paketi, düşük irtifadan yüksek irtifaya hareket ettiğinde, daha düşük basınç nedeniyle genişler. Üzerindeki hava ağırlığı azaldıkça, hava genişlerken sıcaklığı düşer.” Bu sıcaklık düşüşü, yüksek irtifalarda havanın soğumasına neden olur ve bu da yağışın donarak kar şeklinde düşmesine yol açar. Yüksek irtifalarda soğuk zemin, karın erimesi yerine birikmesini sağlar.