Dünya Anıtlar Fonu’ndan Önemli Bir Açıklama
Dünya Anıtlar Fonu (WMF), iki yılda bir yayımladığı tehdit altındaki 25 kültürel miras alanının listesinin yeni sürümünü duyurdu. Bu liste, tarihte ilk defa Ay’ı da kapsıyor.
WMF’nin hazırladığı Dünya Anıtlar Gözetim Listesi, genellikle yalnızca Dünya üzerindeki kültürel miras alanlarıyla sınırlıydı. Ancak, insanlığın son dönemlerde Ay’a gerçekleştirdiği, şu anda mürettebatsız olan ziyaretlerin artması sebebiyle, Ay yüzeyinde bıraktığımız kültürel açıdan önemli izlerin geleceği hakkında endişeler de yükselmeye başladı. WMF Başkanı ve CEO’su Bénédicte de Montlaur, bu durumu değerlendirirken, “Ay, insanlığın Dünya’nın ötesinde attığı ilk adımlara tanıklık eden eserleri tanıma ve koruma konusundaki acil ihtiyacı yansıtmak için ilk kez listeye dahil edildi. Bu, ortak tarihimizde belirleyici bir andır” şeklinde konuştu.
Bu tür eserler, sadece dikilmiş bayraklar, kameralar ve anıtlar gibi fiziksel nesneleri değil, aynı zamanda Ay iniş araçlarının ve astronotların ayaklarının bıraktığı ilk izleri de kapsamaktadır. Montlaur, yeterli koruma protokollerinin olmaması nedeniyle bu kalıntıların giderek daha fazla riskle karşılaştığını vurgulayarak, “Ay’ın dahil edilmesi, ister Dünya’da ister ötesinde olsun, kolektif anlatımızı yansıtan ve koruyan mirası korumak için proaktif ve işbirlikçi stratejilere olan evrensel ihtiyacı vurguluyor” dedi.
Sadece Ay değil: Gazze ve Antakya da Listeye Dahil Edildi!
Güncellenen listedeki en dikkat çekici nokta Ay olsa da, Dünya üzerindeki 24 yer de kültürel mirasın ne denli büyük bir tehdit altında olduğunu gözler önüne seriyor. Beş kıtaya yayılmış olan bu alanlar, silahlı çatışmalar, doğal afetler, iklim değişikliği ve turizm gibi üç ana risk eğilimini temsil ediyor.
- Gazze’nin tarihi kentsel dokusu: Çatışma nedeniyle risk altında olan bu yer, insanlık tarihinin genişliğini temsil eden, özellikle yüksek yoğunlukta miras alanlarına ev sahipliği yapmaktadır. UNESCO, 7 Ekim 2023 ile 29 Kasım 2024 arasında bu tür 75 yerin hasar gördüğünü doğrulamıştır.
- Antakya antik kenti: Ülkemizde Şubat 2023’te yaşanan depremler, sadece muazzam hayat kaybına neden olmakla kalmamış, aynı zamanda şehrin önemli tarihi mekanlarından bazılarını da yıkmıştır.
- Swahili kıyıları: Sahra Altı Afrika’da iklim değişikliği, listeyi oluşturan panel tarafından kritik bir sorun olarak tanımlanmış olup, fırtına dalgaları ve kıyı erozyonu nedeniyle kültürel mirası tehdit altındadır.
- Maijishan ve Yungang Budist mağaraları: Çin’de bulunan bu alanlar, yoğun turizm nedeniyle tehlike altında görülmektedir.
- Drino Vadisi manastırları: Arnavutluk’ta yer alan bu tarihi yerler için de turizm, öne çıkan sorunlardan biri olarak dikkat çekmektedir.
Bu yerlerin izleme listesine alınmasının, kamuoyunun farkındalığını artıracağı ve risk altındaki alanların korunmasına yönelik fon sağlaması bekleniyor. Ayrıca, çevredeki topluluklar üzerinde olumlu bir etki yaratması umuluyor.
